Η εξέγερση του Πολυτεχνείου, το 1973, ήταν μια μέρα που άλλαξε την πορεία της ελληνικής ιστορίας.
Πολλά τραγούδια γράφτηκαν που αγγίζουν, δεκαετίες τώρα, την ψυχή των Ελλήνων και έχουν ταυτιστεί με τον εορτασμό αυτής της ημέρας.
Αυτά τα τραγούδια, με τη δύναμη του στίχου τους, καταφέρνουν μέχρι σήμερα να ζωντανεύουν μνήμες και εικόνες από εκείνα τα χρόνια και να μας εμψυχώνουν.
Ας ακούσουμε 17 τραγούδια που μπορούν να συνοδεύσουν τις μνήμες και τις γιορτές μας για την επέτειο του Πολυτεχνείου· άλλα πολύ αγαπημένα κι άλλα λιγότερο γνωστά .
Παύλος Σιδηρόπουλος
Κάποτε Θα΄ρθουν να σου πουν
Ο απλός, ανυπεράσπιστος άνθρωπος δεν πρέπει να εμπιστεύεται αυτούς που του παρουσιάζονται ως σωτήρες, όπως παρουσιάστηκαν οι δικτάτορες το 1967 στον λαό.
Να μην πιστεύει τους πολιτικούς και τις υποσχέσεις τους, τους γραφιάδες, αυτούς που ακούει από την τηλεόραση κάθε μέρα.
Και κυρίως να προστατεύει τα παιδιά. Τα παιδιά, που μόνα τους δεν μπορούν να υπερασπιστούν τους εαυτούς τους, ούτε απέναντι σε σφαίρες, σε καταστροφές, σε φτώχεια, σε ψέματα, είναι η ελπίδα για το μέλλον του κόσμου.
(Στίχοι: Λευτέρης Παπαδόπουλος, Μουσική: Μίκης Θεοδωράκης)
Γιώργος Νταλάρας
Αχ! χελιδόνι μου
Το τραγούδι αυτό γράφτηκε το 1971, την εποχή της Χούντας.
Το «χελιδόνι» συμβολίζει την ελευθερία και τον πονεμένο λαό και ο «μαύρος ουρανός» τα σκοτεινά και δύσκολα χρόνια της δικτατορίας.
(Στίχοι: Λευτέρης Παπαδόπουλος, Μουσική: Μάνος Λοΐζος)
Μάνος Λοΐζος
Ακορντεόν
Παρόλο που το τραγούδι αυτό γράφτηκε για τα χρόνια της κατοχής από τους Γερμανούς, συνδέθηκε απόλυτα με τα χρόνια της δικτατορίας. Το παιδί που γράφει συνθήματα για την ελευθερία στους τοίχους, θα μπορούσε να είναι ένας νέος, ένας φοιτητής του Πολυτεχνείου που κινδυνεύει κάθε στιγμή από τις ριπές του φασισμού.
(Στίχοι: Γιάννης Νεγραπόντης, Μουσική: Μάνος Λοΐζος)
Χορωδία του Χαρίτωνα
Τα παπαγαλάκια
Τα παπαγαλάκια είναι τα δουλικά του τυράννου χοντρού παπαγάλου. Τον προσκυνούν και κάνουν ότι λέει αυτός.
Όσοι δεν τον υπηρετούν, όπως ο αγαπημένος της μικρής παπαγαλίνας, φυλακίζονται. Κι όλοι εύχονται να μην υπάρχουν αρχηγοί, δικτάτορες και να ζουν ελεύθεροι.
(Στίχοι: Μουσική: Νίκος Πλατύραχος)
Μαρία Φαραντούρη
Το γελαστό παιδί
Το «Γελαστό παιδί» είναι ένα ποίημα του Ιρλανδού ποιητή Μπρένταν Μπίαν πού γράφτηκε για έναν αγωνιστή του ιρλανδικού απελευθερωτικού κινήματος που έπεσε νεκρός το 1922. Ωστόσο συνδέθηκε απόλυτα με τον αγώνα των νέων στο Πολυτεχνείο. Τα παιδιά του Πολυτεχνείου ήταν γελαστά, με όνειρα και ελπίδες, όπως δεκάδες παιδιά πριν από αυτούς που έδωσαν τη ζωή τους για την ελευθερία.
(Στίχοι: Μπρένταν Μπίαν, Μουσική: Μίκης Θεοδωράκης)
Μάνος Λοΐζος
Ο μέρμηγκας
Ο αρχηγός μέρμηγκας νομίζει ότι είναι σοφός και ότι θα μπορεί να διατάζει για πάντα τα άλλα μυρμηκιά. Όμως αυτά δεν αντέχουν άλλο την καταπίεση, την πείνα και μια μέρα ξεσπούν και τον τρώνε. Ένα τραγούδι που μας δείχνει ότι οι δικτάτορες μπορούν να νικηθούν αν οι λαοί αγωνιστούν και εξεγερθούν.
(Στίχοι, Μουσική: Μάνος Λοΐζος)
Γιώργος Νταλάρας
Νοέμβρης '90
Ένας νέος του Πολυτεχνείου, μετά από χρόνια, θυμάται εκείνες τις μέρες του αγώνα, ψάχνει τους παλιούς του συντρόφους και απογοητεύεται βλέποντας ότι όλοι, ίσως κι αυτός, έχουν βολευτεί κι έχουν ξεχάσει τις αξίες και τα ιδανικά τους.
(Στίχοι, Μουσική: Διονύσης Τσακνής)
Διονύσης Σαββόπουλος
Η θεία Μάνου
Το τραγούδι αυτό γράφτηκε από τον Διονύση Σαββόπουλο, το 1967, φυλακισμένο από το καθεστώς της Χούντας. Η Θεία Μάνου ήταν ένα πραγματικό πρόσωπο· ήτανε στην ίδια φυλακή με τον Σαββόπουλο και είχε φυλακιστεί πολλές φορές. Βοηθούσε, ενθάρρυνε και έδινε συμβουλές στους νεώτερους για το πώς να τα καταφέρουν μέσα στη φυλακή.
Για να μην καταλάβει και το απαγορέψει η λογοκρισία της δικτατορίας, ο αρχικός τίτλος άλλαξε και έγινε, «Η θεία Μάρω».
(Στίχοι, Μουσική: Διονύσης Σαββόπουλος)
Μαρία Δημητριάδη
Ο λεβέντης
Ο νέος γεμάτος δύναμη και αισιοδοξία αντιμετωπίζει τον θάνατο παλικαρίσια και με χαμόγελο γιατί ξέρει ότι αγωνίζεται για το δίκιο και την ελευθερία.
(Στίχοι: Νότης Περγιάλης, Μουσική: Μίκης Θεοδωράκης)
Χάρης και Πάνος Κατσιμίχας
Γυρίζω τις πλάτες μου στο μέλλον
Αν το μέλλον είναι σκοτεινό, χωρίς ελπίδα, χωρίς ανθρωπιά, τότε θα γυρίσουμε την πλάτη μας σ΄αυτό. Αν το μέλλον είναι φτιαγμένο για να εξυπηρετεί τους πλούσιους και τους ισχυρούς, τότε εμείς θα φτιάξουμε το δικό μας μέλλον. Το μέλλον που θέλουμε είναι αυτό που ονειρεύτηκαν οι φοιτητές του Πολυτεχνείου κι οι αγωνιστές, σε οποιοδήποτε μέρος της γης.
(Στίχοι, Μουσική: Διονύσης Τσακνής)
Βασίλης Παπακωνσταντίνου
Ανοιξε τον δρόμο
Η ζωή αλλάζει, οι άνθρωποι αλλάζουν. Τραβούν νέους δρόμους. Ένας νέος καλεί τους φίλους του να γυρίσουν πίσω σ΄αυτά που πίστεψαν και ίσως κάποιοι, ξέχασαν.
(Στίχοι: Οδυσσέας Ιωάννου, Μουσική: Θέμης Καραμουρατίδης)
Τα Ευαίσθητα Παιδάκια
Το παιδί του Νοέμβρη
Το παιδί το Νοέμβρη είναι ένας φοιτητής του Πολυτεχνείου. Μέσα στο μαύρο χρώμα της νύχτας και στη σκοτεινιά του δικτατορίας, ορθώνει το σώμα του. Το άσπρο χρώμα της ελευθερίας δεν αργεί να απλωθεί παντού και οι δαίμονες του φασισμού πεθαίνουν.
(Στίχοι, Μουσική: Νίκος Μεσυωνίδης)
Μαρία Δημητριάδη
Μικρόκοσμος
«Είναι ένας άνθρωπος που τον εμποδίζουν να βαδίζει, είναι ένας άνθρωπος που τον αλυσοδένουνε». Αυτός ο στίχος του Τούρκου ποιητή, Ναζίμ Χικμέτ μπορεί να μιλάει για κάθε φυλακισμένο αγωνιστή σε οποιοδήποτε μέρος του κόσμου· στη Χιλή του δικτάτορα Πινοσέτ, το 1973, στην Ισπανία του δικτάτορα Φράνκο, το 1939, στην Ελλάδα του δικτάτορα Παπαδόπουλου, το 1967.
(Στίχοι: Ναζίμ Χικμέτ, Μουσική: Θάνος Μικρούτσικος)
Τα Ευαίσθητα Παιδάκια
Και τώρα πού κοιτάς;
Τώρα που ο φασισμός ξαναχτυπά την πόρτα του κόσμου, μήπως κάποιοι από αυτούς που κάποτε αγωνίστηκαν για το δίκιο, την ισότητα, την ελευθερία, βολεύτηκαν και κοιτάνε προς την εξουσία και το χρήμα;
Το τραγούδι αυτό μιλάει για όλους αυτούς που στο πέρασμα των χρόνων ξεχνούν αυτά που πίστεψαν.
(Στίχοι, Μουσική: Νίκος Συμεωνίδης)
Μάνος Λοΐζος
Ο δρόμος
Ένα ακόμη τραγούδι που γράφτηκε πολύ πριν την επταετία.
Μιλάει όμως για τα παιδιά που έγραφαν στους τοίχους, συνθήματα για την ελευθερία. Τα χρόνια περνούν, όλα στη ζωή μας αλλάζουν όμως οι αξίες και τα ιδανικά δεν χάνονται, δεν σβήνονται.
(Στίχοι: Κωστούλα Μητροπούλου, Μουσική: Μάνος Λοΐζος)
Τάνια Τσανακλίδου
Τα παιδιά ζωγραφίζουν
Το τραγούδι αυτό μεταδίδει την αισιοδοξία και την ελπίδα για ένα καλύτερο μέλλον μετά την κατάρρευση του δικτατορικού καθεστώτος. Τα παιδιά φέρνουν με τις φωνές τους και τις ζωγραφιές τους την νέα, ελεύθερη ζωή.
(Στίχοι: Μιχάλης Μπουρμπούλης, Μουσική: Γιώργος Χατζηνάσιος)
Διονύσης Σαββόπουλος
Η Δημοσθένους Λέξις
Ένα ακόμη τραγούδι που έγραψε ο Σαββόπουλος μέσα στο κελί του, στα χρόνια της δικτατορίας. Παίρνοντας αφορμή από την αρχαία Ελλάδα, ο καλλιτέχνης αναρωτιέται, όπως ο ρήτορας Δημοσθένης, πώς θα είναι η ζωή του όταν θα βγει από τη φυλακή. Ο φασισμός θα υπάρχει παντού και οι προδότες και οι δωσίλογοι θα κρύβονται σε κάθε στενό.
(Στίχοι, Μουσική: Διονύσης Σαββόπουλος)
Άκουσε ακόμη 17 τραγούδια:
Είμαστε δυο, Το σφαγείο, Πόρτο Ρίκο, Οδός Ελλήνων, Όταν σφίγγουν το χέρι, Ο στρατιώτης, Λίγο ακόμα, Πότε θα κάνει ξαστεριά, Οι πρώτοι νεκροί (πάλης ξεκίνημα), Ένα το χελιδόνι, Στη συγκέντρωση τη Ε.Φ.Ε.Ε., Μπήκαν στην πόλη οι οχτροί, Ποιος τη ζωή μου, Λένγκω, Ο ταχυδρόμος πέθανε, Το προσκύνημα (Ορέστη απ΄το Βόλο, Μαρία απ΄τη Σπάρτη), Της δικαιοσύνης ήλιε νοητέ
