Χρωματιστή Τάξη: Οι ποντιακοί χοροί

Η μουσική παράδοση του Πόντου είναι σπουδαία και διατηρείται ολοζώντανη ακόμη και σήμερα.
Τα τραγούδια και οι χοροί του ποντιακού λαού, είναι γεμάτα ζωηράδα αλλά και ευαισθησία.
Δεν υπάρχει ποντιακή γιορτή και γλέντι χωρίς τραγούδια και χορούς.

Συνοδεύουν τις χαρές και τις λύπες των Ποντίων, σε όποιο μέρος της γης και να ζουν.

Υμνούν τον έρωτα, την ομορφιά της ζωής, ψάλλουν τα βάσανα, τον ξεριζωμό και τους θριάμβους της φυλής, εκθειάζουν την ποντιακή γη και τις ομορφιές της.

Η ποντιακή μουσική και οι χοροί, στοιχεία διαχρονικά και κυρίαρχα για τον Πόντιο, περνάνε από γενιά σε γενιά.

Τα βασικά, παραδοσιακά, ποντιακά μουσικά όργανα είναι:

ο κεμεντζές, δηλαδή, η ποντιακή λύρα,

το ταούλ, ένα κρουστό τύμπανο που δίνει τον ρυθμό στον χορό,

το γαβάλ ή καβάλ, ένα είδος φλογέρας που παίζεται με τα χείλη

το αγγείον ή τουλούμ, ένα είδος γκάιντας,

ο ζουρνάς, ένα είδος αυλού

Άλλα όργανα είναι η κεμανέ, είδος λύρας και ο νταϊρές, είδος κρουστού.

Στη σύγχρονη εποχή προστέθηκαν και άλλα όργανα όπως το βιολί, το ακορντεόν, το κλαρίνο και η ντραμς.

Οι ποντιακοί χοροί έχουν σημαντική θέση στην ελληνική, μουσική παράδοση.

Χαρακτηρίζονται από έντονο ρυθμό, ζωντάνια και δυναμισμό.

Στους ποντιακούς χορούς, οι άνδρες και οι γυναίκες σχηματίζουν συνήθως κύκλο και πιάνονται από τους καρπούς ή τις παλάμες.

Χορεύουν με στητό το σώμα, τα πόδια ελαφρά ανοιχτά και τα χέρια άλλοτε υψωμένα κι άλλοτε με λυγισμένους τους αγκώνες.

Το σώμα ακολουθεί, με ρυθμικές και συγχρονισμένες κινήσεις, τα μικρά βήματα των ποδιών.

Υπάρχουν δεκάδες ποντιακοί χοροί που χορεύονται και στις μέρες μας από μικρούς και μεγάλους.

👀 Ποντιακοί χοροί

Ας γνωρίσουμε μερικούς από αυτούς.

ΠΥΡΡΙΧΙΟΣ ΧΟΡΟΣ

Ο Πυρρίχιος χορός (χορός της φωτιάς) είναι ο αρχαιότερος ελληνικός πολεμικός χορός.

Στα αρχαία κείμενα αναφέρεται ότι οι χορευτές τον χόρευαν φορώντας περικεφαλαία, κρατούσαν ασπίδα και δόρυ και μιμούνταν κινήσεις στρατιωτών σε ώρα μάχης.

Λέγεται επίσης και Χορός των μαχαιριών.

Οι χορευτές είναι άντρες, ντυμένοι με μαύρα ρούχα και οπλισμένοι.

Στέκονται σε ευθεία παράταξη, πιασμένοι χέρι-χέρι με το κεφάλι ψηλά.

Σταδιακά ο ρυθμός ανεβαίνει και ο χορός γίνεται ολοένα και πιο γρήγορος, έντονος, καθηλωτικός και ιδιαίτερα εντυπωσιακός.
Ο αρχαιοπρεπής αυτός χορός χορευόταν από τον Εύξεινο Πόντο μέχρι την Κύπρο και την Κρήτη.

Γι’ αυτόν υπάρχουν αναφορές από τον Όμηρο και τον Ξενοφώντα.

Μια άλλη παραλλαγή του χορού αυτού είναι ο ποντιακός χορός Σέρα που ονομάστηκε έτσι γιατί χορεύονταν κοντά στον ποταμό Σέρα της Τραπεζούντας.

ΤΙΚ
Το Τικ είναι ένας ποντιακός από την περιοχή Ματσούκας.

Είναι πλούσιος σε μουσικές παραλλαγές και τραγούδια. Παίζεται με όλα τα μουσικά όργανα του Ανατολικού Πόντου. Χορεύεται σε κλειστό κύκλο.

Το πιάσιμο είναι από τις παλάμες με τα χέρια λυγισμένα στους αγκώνες.

ΚΟΤΣΑΡΙ
Το Κότσαρι είναι ένας από τους γνωστότερους ποντιακούς χορούς. Χορεύεται επίσης, από Αζέρους, Κούρδους και Ασσύριους, ενώ αποτελεί τον εθνικό χορό των Αρμενίων.

Οι χορευτές πιάνονται από τους ώμους σε κύκλο ή ημικύκλιο. Παραδοσιακά ήταν αντρικός χορός.

Σήμερα συμμετέχουν σε αυτόν και γυναίκες.

ΣΕΡΑΝΙΤΣΑ
Χορεύεται με μια συγκεκριμένη μουσική χωρίς τραγούδι και παίζεται με όλα τα μουσικά όργανα του Ανατολικού Πόντου.

Η λαβή είναι από τις παλάμες με τα χέρια κάθετα στο έδαφος.

Το χαρακτηριστικό του χορού είναι το έντονο ταλάντεμα (τρέμουλο) όλου του σώματος.

Το ύφος του φανερώνει ότι πρόκειται για χορό σχετιζόμενο με το έθιμο της απαγωγής της νύφης που oι γονείς της αρνούνται να την παντρέψουν με τον νέο που αγαπά.

Ο χορός ήταν γνωστός και με τ’ όνομα “Πιπιλομμάταινα”

ΤΡΥΓΩΝΑ
Είναι μεικτός, ομαδικός, κυκλικός χορός.

Είναι ο μοναδικός ποντιακός χορός που έχει φορά προς τ’ αριστερά κι όχι προς τα δεξιά.

Είναι συμβολικός χορός και ανήκει στον κύκλο των αγροτικών χορών.

Σύμφωνα με την ερμηνεία που δίνεται, η γυναίκα, ενός τεμπέλη άνδρα που δεν ήταν ικανός ούτε ξύλα από το δάσος να φέρει στο σπίτι του, η Τρυγόνα, αναγκάζεται να πάει αυτή στο βουνό να κόψει ξύλα και να τα μεταφέρει.

Οι κινήσεις του χορού παρουσιάζουν το κόψιμο των ξύλων.

Στον Πόντο, Τρυγόνα χόρευαν μόνο οι γυναίκες.

ΔΙΠΑΤ

Λέγεται και Ομάλ Τραπεζούντας από το όνομα της πόλης και της περιοχής που τον ανέδειξε.

Χορεύονταν κυρίως στον κεντρικό και τον ανατολικό Πόντο. καθώς και στο Καρς.
Είναι χορός τελετουργικός, με έκδηλη την ευγένεια και τη σεμνότητα της ψυχής που δεν την διαταράσσουν τα πάθη. Έχει χαρακτήρα ομαδικό, μορφή κυκλική και χορεύεται από άνδρες και γυναίκες, ανάλογος με τους αρχαίους θρησκευτικούς χορούς.