Χρωματιστή Τάξη: Η ιστορία του Ποντιακού Ελληνισμού

Ο Πόντος είναι η γεωγραφική περιοχή στις βόρειοανατολικές, κυρίως, ακτές της Μικράς Ασίας, στα νότια παράλια του Εύξεινου Πόντου.

Οι περιοχές αυτές σήμερα ανήκουν στην Τουρκία.

Για πολλούς αιώνες όμως, μέχρι το 1920, σ' αυτά τα μέρη ζούσαν ελληνικοί πληθυσμοί.

ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ
Η ιστορία του Ελληνισμού του Πόντου, ξεκινά από τη μυθολογία, όταν, σύμφωνα με τον μύθο, ο Φρίξος και η Έλλη ταξίδεψαν πάνω στο Χρυσόμαλλο Δέρας, για να αποφύγουν τη θυσία τους από τους Θεούς του Ολύμπου.

Επίσης η ιστορία του Προμηθέα δεσμώτη στον Καύκασο, η Ιφιγένεια στην Ταυρίδα, ο άθλος του Ηρακλή στο νησί Αριτιάς, η φυλή των Αμαζόνων και άλλοι μύθοι επιβεβαιώνουν την ελληνική παρουσία, για χιλιάδες χρόνια, στην περιοχή του Πόντου.

ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ
Πριν 3.000 χρόνια χτίστηκαν οι πρώτες ελληνικές αποικίες στα παράλια του Εύξεινου Πόντου.

Πολλές ανασκαφές, που έχουν γίνει, έφεραν στο φως Μυκηναϊκά αγγεία κι άλλα ευρήματα.
Επίσημα η ιστορία του Ελληνισμού στον Πόντο ξεκινά με την ίδρυση της Σινώπης, στα βόρεια παράλια της Μικράς Ασίας, από Ίωνες ναυτικούς, γύρω στο 800 π.Χ.
Οι Έλληνες, από τον 8ο π.Χ. αιώνα και μετά δημιούργησαν μια σειρά από Ελληνικές αποικίες όπως την Ηράκλεια, την Κερασούντα, την Τραπεζούντα, τα Κοτύωρα, την Αμισό (Σαμψούντα) και άλλες πολλές.

Οι πόλεις αυτές έγιναν σπουδαία εμπορικά και πνευματικά κέντρα.

Πολλοί σπουδαίοι αρχαίοι Έλληνες είχαν πατρίδα τους την περιοχή του Πόντου· ο φιλόσοφος Διογένης ο Κυνικός, ο αρχαίος αστρονόμος Ηρακλείδης ο Ποντικός, ο ιστορικός και γεωγράφος Στράβων, ο κωμικός ποιητής Δίφιλος ο Σινωπεύς, ο μαθηματικός Διονυσόδωρος από την Αμισό, ο ιστορικός Βάττων από τη Σινώπη και πολλά ακόμη σημαντικά πρόσωπα.

Αργότερα τα εδάφη του Πόντου πέρασαν στα χέρια των Περσών και κυβερνήθηκαν από τη Δυναστεία των Μιθριδατιδών.

Τα χρόνια βέβαια του Μεγάλου Αλεξάνδρου ο Πόντος ανέπτυξε μεγάλο πολιτισμό και άνθισε.

ΡΩΜΑΪΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ

Μετά τους Πέρσες ακολούθησαν οι Ρωμαίοι.

Την εποχή της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας στις περιοχές αυτές επικράτησε ο χριστιανισμός.

Αναπτύχθηκε ιδιαίτερη εμπορική δραστηριότητα αλλά και σπουδαίος πολιτισμός.

Οι πολυάριθμες νομισματικές συλλογές που βρέθηκαν επιβεβαιώνουν την οικονομική, εμπορική και πολιτική ακμή εκείνης της περιόδου.

Η διοίκηση ήταν πιο χαλαρή, δεν υπήρχαν διωγμοί και η ελληνική γλώσσα εξαπλώθηκε.

ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ

Στα βυζαντινά χρόνια, οι κυβερνήτες αυτών των περιοχών προσπάθησαν να αυτονομηθούν.

Ωστόσο στην παρακμή της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, οι Σελτζούκοι Τούρκοι κατέλαβαν και εγκαταστάθηκαν στα μέρη αυτά.

Θέλησαν να διαδώσουν τον ισλαμισμό και έγιναν σκληροί διωγμοί κατά των Χριστιανών.

Ο ποντιακός ελληνισμός υποδουλώθηκε αλλά διατήρησε τη γλώσσα και τις συνήθειές του.

Όταν η Κωνσταντινούπολη όμως καταλήφθηκε από τους Φράγκους και τους Λατίνους, το 1204, δημιουργήθηκαν από τους Βυζαντινούς τέσσερα κρατίδια.

Ένα από αυτά ήταν η Αυτοκρατορία της Τραπεζούντας που ιδρύθηκε από τους αυτοκράτορες Κομνηνούς, στα παράλια του Εύξεινου Πόντου.

Έτσι και πάλι στον Πόντο έπνεε ελληνικός αέρας.

Οι Κομνηνοί έκαναν το κράτος της Τραπεζούντας ισχυρό.

Ο μονοκέφαλος αετός έγινε το σύμβολο της αυτοκρατορίας.

Ακόμη κι όταν η Κωνσταντινούπολη έπεσε οριστικά στα χέρια των Οθωμανών το 1453, η Αυτοκρατορία της Τραπεζούντας παρέμεινε ελεύθερη για 8 ακόμη χρόνια.

ΟΘΩΜΑΝΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ

Το 1461 η Αυτοκρατορία της Τραπεζούντας παραδόθηκε στους Τούρκους.

Τα πρώτα χρόνια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, έγιναν άγριες διώξεις και βίαιοι εξισλαμισμοί των πληθυσμών της περιοχής.

Υπήρχαν ανισότητες και η φορολογία ήταν δυσβάσταχτη για τους χριστιανούς.

Έτσι πολλοί αναγκάστηκαν να γίνουν Μουσουλμάνοι.

Πολλοί όμως δήλωναν ότι τάχα είναι Μουσουλμάνοι, αλλά στα σπίτια τους λάτρευαν και πίστευαν στον Θεό (Κρυπτοχριστιανοί).

Στα τέλη όμως της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας οι Πόντιοι απέκτησαν πολλά δικαιώματα και ελευθερίες.

Οι Έλληνες ανέπτυξαν μεγάλη πρόοδο στο εμπόριο, την παιδεία και τον πολιτισμό.

Πολλοί Έλληνες απέκτησαν πλούτο και εξουσία.

Υπήρχαν Πόντιοι έμποροι, βιομήχανοι, τραπεζίτες, διδάσκαλοι, επιχειρηματίες.

Χτίστηκαν ελληνικά σχολεία, όπως το Φροντιστήριο της Τραπεζούντας, εκκλησίες, τράπεζες και δημόσια κτίρια.

Οι ποντιακές πόλεις διέθεταν επίσης τυπογραφεία, περιοδικά, εφημερίδες, λέσχες και θέατρα.
Όλη σχεδόν η οικονομία της περιοχής στηρίζονταν στους Έλληνες Πόντιους, πράγμα που δεν άρεσε σε πολλούς Τούρκους.

Η ΓΕΝΟΚΤΟΝΙΑ ΤΩΝ ΠΟΝΤΙΩΝ

Στις αρχές του 20ου αιώνα η Οθωμανική Αυτοκρατορία έχει πλέον διαλυθεί και οι Τούρκοι προσπαθούσαν να χτίσουν το νέο Τουρκικό κράτος.

Το 1908 δημιουργείται το κίνημα των Νεότουρκων που αποφασίζουν την εξόντωση των μη μουσουλμανικών πληθυσμών, Ελλήνων, Αρμενίων, Κούρδων και άλλων.
Οι Ευρωπαίοι και κυρίως οι Γερμανοί, για δικά τους συμφέροντα, βοηθούν τους Τούρκους στην εξόντωση των χριστιανικών πληθυσμών.

Το 1915 αρχίζει η Γενοκτονία των Ελλήνων του Πόντου, με υποχρεωτική αποστολή των ανδρών σε τάγματα εργασίας, εκτοπίσεις γυναικόπαιδων και ηλικιωμένων από τα παράλια του Πόντου στο εσωτερικό της Μ. Ασίας κάτω από συνθήκες που φέρνουν θάνατο, σφαγές και βιασμούς, πυρπολήσεις χωριών, βίαιη μεταφορά ορφανών.

Πολλοί Πόντιοι, παίρνουν τα όπλα, φεύγουν στα βουνά και γίνονται αντάρτες που πολεμούν τους Τούρκους φανατικούς.

Το 1916 οι Ρώσοι καταλαμβάνουν την Τραπεζούντα και η διοίκηση παραδίδεται στον Μητροπολίτη Χρύσανθο ο οποίος αγωνίζεται για την ανεξαρτησία του Πόντου σε συνεργασία με τους Αρμένιους.

Η δίχρονη προεδρία του Χρύσανθου υπήρξε ένα διάλειμμα δημοκρατίας και αρμονικής συμβίωσης χριστιανών και μουσουλμάνων.

Όμως τα πράγματα αλλάζουν ριζικά όταν στις 19 Μαΐου 1919 ο Κεμάλ Ατατούρκ αποβιβάζεται στη Σαμψούντα, με την άδεια των Άγγλων, για να επιβάλλει τάχα την τάξη στην περιοχή.

Συμμάχησε με τους φανατισμένους μουσουλμανικούς πληθυσμούς για να πολεμήσει το Ποντιακό αντάρτικο και την εξέγερση των Κούρδων.

Τα βάσανα των Ποντίων συνεχίζονται.

Οι Πόντιοι που έχασαν τη ζωή τους ξεπέρασαν τους 200.000, ενώ κάποιοι πιστεύουν ότι ήταν πάνω από 350.000.

Όσοι γλίτωσαν από τον θάνατο, άφησαν τα σπίτια τους, τις περιουσίες τους, τους τάφους των προγόνων τους και κατέφυγαν ως πρόσφυγες στη Νότια Ρωσία, ενώ γύρω στις 400.000 ήρθαν στην Ελλάδα.

Στην Ελλάδα οι Πόντιοι εγκαθίστανται κυρίως στη Βόρεια Ελλάδα αλλά και σε άλλες περιοχές.

Φυσικά τα πρώτα χρόνια συναντούν πολλές δυσκολίες αλλά με τις γνώσεις και το έργο τους βοηθούν την πατρίδα.

Έτσι, μετά από πολλούς αιώνες ο Πόντος ερήμωσε από το ελληνικό στοιχείο και στα άγια μέρη έμειναν τα κτίρια μονάχα, να προδίδουν ότι κάποτε έζησαν και μεγαλούργησαν εκεί οι Έλληνες.