Χρωματιστή Τάξη: Γιάννης Μαρκόπουλος, 10 σημαντικά έργα

Πριν λίγο καιρό έφυγε από τη ζωή ο Γιάννης Μαρκόπουλος, ένας από τους σημαντικότερους σύγχρονους Έλληνες μουσικοσυνθέτες.

Η μουσική του έχει πολλά στοιχεία της έντεχνης, παραδοσιακής, κλασσικής αλλά ακόμη και της ροκ μουσικής.

Τα τραγούδια του ερμήνευσαν μερικοί από τους σπουδαιότερους τραγουδιστές και τραγουδίστριες της Ελλάδας, όπως ο Νίκος Ξυλούρης, η Βίκυ Μοσχολιού, ο Στέλιος Καζαντζίδης, η Χάρις Αλεξίου, ο Γιώργος Νταλάρας, η Μαρία Δημητριάδη, η Τάνια Τσανακλίδου κ.α.

Ας μάθουμε και ας ακούσουμε κάποια από τα σπουδαιότερα έργα του συνθέτη.

Το 1974, λίγο μετά τη μεταπολίτευση κυκλοφόρησε ο δίσκος οι «Μετανάστες» σε στίχους του Γιώργου Σκούρτη, με δέκα τραγούδια ερμηνευμένα από τη Βίκυ Μοσχολιού και τον Λάκη Χαλκιά.

Λάκης Χαλκιάς, Λιζέτα Νικολάου, Γιάννης Μαρκόπουλος, Βίκυ Μοσχολιού

Το θέμα των τραγουδιών ήταν η μετανάστευση και οι άνθρωποι που άφησαν την πατρίδα τους για να βρουν μια καλύτερη ζωή γι' αυτούς και τα παιδιά τους, και έγιναν εργάτες στα εργοστάσια, σε ξένες βιομηχανικές χώρες.

Μιλώ για τα παιδιά μου

Η φάμπρικα

Εδώ στην ξένη χώρα

Ο σημαντικότατος αυτός δίσκος, σε στίχους του Μάνου Ελευθερίου, δημιουργήθηκε σε μια εποχή που η κατάσταση στην Ελλάδα ήταν εξαιρετικά δύσκολη.

Οι ηχογραφήσεις ξεκίνησαν το Νοέμβριο του 1973, λίγες ημέρες πριν τα γεγονότα του Πολυτεχνείου.

Ο δίσκος εμφανίστηκε στα δισκοπωλεία τον Μάρτιο του 1974.

Γιάννης Μαρκόπουλος, Λάκης Χαλκιάς, Χαράλαμπος Γαργανουράκης

Ο συνθέτης σ’ αυτόν τον δίσκο μάς παρουσιάζει για πρώτη φορά τον Κρητικό λυράρη και τραγουδιστή, Χαράλαμπο Γαργανουράκη και την Τάνια Τσανακλίδου.

Μαζί τους και ο εξαιρετικός Λάκης Χαλκιάς.

Τα λόγια και τα χρόνια

Μαλαματένια λόγια

Αυτή είναι η πρώτη μεγάλη δισκογραφική συνεργασία του Γιώργου Νταλάρα με τον Γιάννη Μαρκόπουλο.

Τα τραγούδια αυτά αρχικά παρουσιάστηκαν στην μπουάτ «Διαγώνιος» τον Νοέμβριο του 1978 έως και τον Ιανουάριο του 1979.

Ο κόσμος αγάπησε πολύ αυτή τη δουλειά.

Ο δίσκος κυκλοφόρησε λίγους μήνες μετά το τέλος των παραστάσεων.

Γιάννης Μαρκόπουλος και Γιώργος Νταλάρας

Οι στίχοι είναι του Πάνου Θεοδωρίδη και περιγράφουν παλιά ιστορικά που δείχνουν τη κακή συμπεριφορά των Ευρωπαίων στον ελλαδικό χώρο από παλιά μέχρι σήμερα.
Το εξώφυλλο έγινε από τον ζωγράφο Δημήτρη Μυταρά.

Παραπονεμένα λόγια

Η μάνα του Αλέξανδρου

Ο Γιάννης Μαρκόπουλος έβαλε πολλά στοιχεία της παραδοσιακής μουσικής στο έργο του, όπως και σ΄ αυτόν τον δίσκο που κυκλοφόρησε στα χρόνια της δικτατορίας.

Τους στίχους έγραψε ο Κ. Χ. Μύρης (Κώστας Γεωργουσόπουλος).

Γιάννης Μαρκόπουλος και Νίκος Ξυλούρης

Η λιτή ενορχήστρωση με όργανα, όπως κανονάκι, σαντούρι, λαούτο, λύρα νησιώτικη, λύρα ποντιακή, κλαρίνο, ούτι, αλλά και βιολί, βιόλα, κιθάρα, κρουστά, και βιολοντσέλο δίνει δυναμική και αναδεικνύει τους στίχους.

Το ιδιαίτερο εξώφυλλο σχεδιάστηκε από τον Δημήτρη Μυταρά.

Χίλια μύρια κύματα

Γεννήθηκα

Ο δίσκος αυτός γράφτηκε το 1969, την περίοδο της Χούντας και λογοκρίθηκε.

Το «Χρονικό» εντυπωσίασε τον κόσμο τότε, τόσο με τη μουσική του, όσο και με τους δυνατούς στίχους του.

Έδωσε δύναμη στους φοιτητές και γενικότερα στους νέους ανθρώπους, να αγωνιστούν ενάντια στον φασισμό και τη δικτατορία.

Είναι ένας κύκλος τραγουδιών με στίχους του Κ.Χ. Μύρη (Κώστα Γεωργουσόπουλο).

Γιάννης Μαρκόπουλος και Κώστας Γεωργουσόπουλος

Εκτός από τα κλασικά όργανα, ο συνθέτης χρησιμοποιεί κρητική λύρα, ηπειρώτικα κλαρίνα και σαντούρι.
Κάθε τραγούδι αναφέρεται σε ένα κομμάτι της νεότερης, ελληνικής ιστορίας, κυρίως μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή και μέχρι τα πρώτα μετεμφυλιακά χρόνια.

Με το έργο αυτό εμφανίζεται στην ελληνική δισκογραφία ο Νίκος Ξυλούρης που μαζί με τη Μαρία Δημητριάδη ερμηνεύουν εκπληκτικά τα τραγούδια του άλμπουμ.

Το εξώφυλλο σχεδίασε και πάλι ο ζωγράφος Δημήτρης Μυταράς.

Καφενείον η Ελλάς

Ο γίγαντας

Το 1974 ο Γιάννης Μαρκόπουλος συνέθεσε τον κύκλο τραγουδιών με τον τίτλο «Θεσσαλικός Κύκλος», πάνω σε ποίηση του τρικαλινού στιχουργού Κώστα Βίρβου.

Κώστας Βίρβος και Γιάννης Μαρκόπουλος

Ο συνθέτης έγραψε 29 μουσικά θέματα ή τραγούδια, εμπνευσμένα από τους ήχους του θεσσαλικού κάμπου και γενικά της ηπειρωτικής Ελλάδας.

Χρησιμοποιεί παραδοσιακά όργανα όπως το κλαρίνο, το σαντούρι, αλλά και χάλκινα πνευστά.

Οι στίχοι περιγράφουν εικόνες της επαρχίας της προπολεμικής Ελλάδας, όπως τα πανηγύρια και τα παζάρια, ο ελεύθερος τσιγγάνος, ο αγωνιστής δάσκαλος, οι εκμεταλευτές τσιφλικάδες.

Τα τραγούδια ερμηνεύουν η Βίκυ Μοσχολιού, ο Λάκης Χαλκιάς, ο Χαράλαμπος Γαργανουράκης, η Λιζέτα Νικολάου και ο Παύλος Σιδηρόπουλος.

Στην εισαγωγή του δίσκου ακούγεται ένας χαιρετισμός από τον Βασίλη Τσιτσάνη που κι αυτός ήταν από τα Τρίκαλα της Θεσσαλίας.

Ο δάσκαλος

Ο αρκουδιάρης

Το παζάρι

Ο δίσκος «Ήλιος ο Πρώτος» κυκλοφόρησε το 1969 και αποτελείται από 14 τραγούδια σε ποίηση του Οδυσσέα Ελύτη.
Τα τραγούδια ερμηνεύουν η Μαρία Δημητριάδη και ο Σταύρος Πασπαράκης, ενώ ο Γιάννης Φέρτης έκανε τις αφηγήσεις στα πεζά μέρη.

Μαρία Δημητριάδη και Γιάννης Μαρκόπουλος

Το τραγούδι «Κάτω στης μαργαρίτας τ' αλωνάκι» έγινε, λίγο αργότερα, πολύ γνωστό από την εκτέλεση της Μαρίζας Κωχ.

Τις ενορχηστρώσεις στον δίσκο επιμελήθηκε ο ίδιος ο συνθέτης και το εξώφυλλο ζωγράφισε ο Νίκος Κούνδουρος.

Κάτω στης μαργαρίτας τ' αλωνάκι

Πίνω νερό, κόβω καρπό

Ο δίσκος αυτός είναι μια συλλογή με διάφορες παλιότερες ηχογραφήσεις του συνθέτη από το διάστημα 1972-1975 με τραγούδια που τα περισσότερα δεν είχαν ενταχθεί σε κάποιον από τους μεγάλους κύκλους αυτής της περιόδου.
Ο αυθεντικός δίσκος περιλαμβάνει δώδεκα τραγούδια.

Μεταξύ αυτών και δύο τραγούδια σε δεύτερη εκτέλεση από τον Νίκο Ξυλούρη, το «Μπήκαν στην πόλη οι οχτροί» από το δίσκο «Διάλειμμα», όπου το ερμήνευε πάλι ο ίδιος, και το «Ζαβαρακατρανέμια» που πρώτος είχε ερμηνεύσει ο συνθέτης το 1968.

Γιάννης Μαρκόπουλος

Υπάρχουν επίσης τρία τραγούδια που ερμήνευσε η Βίκυ Μοσχολιού, από τα οποία η «Ρόζα η ναζιάρα» έγινε μεγάλη εμπορική επιτυχία.

Τέλος, στον δίσκο περιλαμβάνεται και η περίφημη "Λένγκω" ("Η Ελλάδα") από μια ζωντανή ηχογράφηση με τον ίδιο το συνθέτη να τραγουδά και να παίζει πιάνο.

Αυτό το τραγούδι αργότερα έγινε πολύ γνωστό από τη Χάρη Αλεξίου.

Τα υπόλοιπα τραγούδια ερμηνεύουν η Λιζέτα Νικολάου και η Αλεξάνδρα.

Ζαβαρακατρανέμια

Μπήκαν στην πόλη οι οχτροί

Η Ρόζα η ναζιάρα

Λένγκω (Η Ελλάδα)

Ο Σολωμός εμπνεύστηκε από την συγκλονιστική ιστορία της Εξόδου του Μεσολογγίου και έγραψε ένα από τα κορυφαία έργα του.
Ο Γιάννης Μαρκόπουλος ασχολήθηκε με το αριστουργηματικό ποίημα του Διονύσιου Σολωμού «Ελεύθεροι Πολιορκημένοι», από τη δεκαετία του '60, αλλά και σε άλλες περιόδους, μέχρι την επίσημη ηχογράφηση του έργου και την κυκλοφορία του το 1977.

Γιάννης Μαρκόπουλος, Ειρήνη Παπά, Νίκος Ξυλούρης και Ηλίας Κλωναρίδης

Ο συνθέτης δημιούργησε μια επική σύνθεση μεγάλης διάρκειας σε μορφή λαϊκής λειτουργίας για τρεις φωνές, αφηγήτρια, μικτή χορωδία και ορχήστρα.
Εμπνευσμένος από τη βυζαντινή μουσική και το δημοτικό τραγούδι, παρουσίασε ένα ιδιαίτερο και πρωτότυπο έργο. Επικεφαλής των τραγουδιστών ήταν ο Νίκος Ξυλούρης.

Δίπλα του ο Λάκης Χαλκιάς και ο καινούργιος τότε τραγουδιστής Ηλίας Κλωναρίδης.

Τις αφηγήσεις έκανε η ηθοποιός Ειρήνη Παπά.

Άκρα του τάφου σιωπή

Η Ευγενία Φακίνου δημιούργησε το ιστορικό κουκλοθέατρο με αντικείμενα (αντικειμενοθέατρο), Ντενεκεδούπολη και στο διάστημα 1975-1980 έκανε μια σειρά παραστάσεων.
Ο Γιάννης Μαρκόπουλος συνέθεσε μουσική για τις περισσότερες από αυτές.
Το 1980 εκδόθηκε ο σχετικός δίσκος "Ντενεκεδούπολη" με υλικό από τις παραστάσεις του κουκλοθέατρου της Ευγενίας Φακίνου.

Η Ντενεκεδούπολη

Οι στίχοι των τραγουδιών είναι της Ευγενίας Φακίνου. Αφηγήτρια είναι η Νίκη Τριανταφυλλίδη και τραγουδούν η Ευγενία Φακίνου, ο Σωτήρης Χατζάκης, η Ρένα Καζάκου, ο Γιάννης Μαρκόπουλος.

Συμμετέχει και η Παιδική Χορωδία της Σχολής Τυχοπούλου.

Το εξώφυλλο δημιούργησε η Ευγενία Φακίνου.

Έι Ντενεκεδάκια