Ο Τζον Τάβενερ (1944-2013) ήταν Άγγλος συνθέτης της κλασικής μουσικής.
Είναι παγκοσμίως γνωστός για τα μινιμαλιστικά του έργα.
Τα περισσότερα είναι φωνητικά και εμπνευσμένα από τις ορθόδοξες χριστιανικές λειτουργίες και τη βυζαντινή μουσική.
Ας ακούσουμε πρώτα, στο παρακάτω βίντεο, αποσπάσματα από μερικά από τα πιο γνωστά του έργα.
Ο Τζον Τάβενερ διατηρούσε στενές σχέσεις με την Ελλάδα, όπου έζησε αρκετό καιρό, όταν ήταν ακόμη παντρεμένος με τη χορογράφο Βίκυ Μαραγκοπούλου.
Το 1993 έλαβε το βραβείο «Απόλλων» της Εταιρείας Φίλων της Εθνικής Λυρικής Σκηνής.Παρόλα αυτά το έργο του δεν είναι ιδιαίτερα γνωστό στη χώρα μας.
Δεν ήταν όμως μόνο η βυζαντινή μουσική που αποτέλεσε έμπνευση για τον μεγάλο συνθέτη αλλά και η ελληνική φύση, ο ελληνικός πολιτισμός και κυρίως η ελληνική ποίηση.
«Ο τόπος σας με βοηθάει να βρίσκω δρόμους» είχε πει για τη χώρα μας.
Το τοπίο της Ελλάδας, στο οποίο ο Τάβενερ επέστρεψε αμέτρητες φορές τις τελευταίες τέσσερις δεκαετίες της ζωής του για να σκεφτεί, να προσκυνήσει και να γράψει, πρόσφερε ένα σκηνικό βαθιάς εσωτερικής ομορφιάς, γεμάτο με τις αισθητικές, φιλοσοφικές και θρησκευτικές παραδόσεις του πολιτισμού της χώρας μας.
Μερικοί από τους συγγραφείς και τους ποιητές που θαύμαζε περισσότερο ήταν ο Κάλβος, ο Σεφέρης, ο Καβάφης, ο Σικελιανός, ο Σολωμός, ο Παπαδιαμάντης.
Σήμερα θα ακούσουμε μερικά έργα του Τζον Τάβενερ που σχετίζονται κατά κάποιον τρόπο με την Ελλάδα.
Το 1993, ο Τζον Τάβενερ συνέθεσε το «Άσμα για την Αθηνά».
Γράφτηκε στη μνήμη της, ελληνικής καταγωγής ηθοποιού, Αθηνάς Χαριάδη, που σκοτώθηκε σε ατύχημα με ποδήλατο.
Οι στίχοι του έργου, που γράφτηκαν από τη Μητέρα Θέκλα, συνδυάζουν λόγια από τον Άμλετ του Σαίξπηρ με αποσπάσματα από την ορθόδοξη λειτουργία.
Ο Τάβενερ είχε ακούσει παλιότερα την ηθοποιό να απαγγέλει Σαίξπηρ στο Ουεστμίνστερ.
«Η ομορφιά της, εξωτερική και εσωτερική, αντικατοπτρίζει την αγάπη της για το θέατρο, την ποίηση, τη μουσική και την ορθόδοξη εκκλησία», είχε πει ο συνθέτης για την Αθηνά Χαριάδη.
Αυτό το έργο με την έντονη εσωτερική γαλήνη εκτελέστηκε και στη κηδεία της πριγκίπισσας Νταϊάνα.
Αυτό το έργο με την έντονη εσωτερική γαλήνη εκτελέστηκε και στη κηδεία της πριγκίπισσας Νταϊάνα.
Αιώνια
Η ποίηση του Γιώργου Σεφέρη ενέπνευσε τον Τάβενερ σε αρκετά έργα του.
Στο έργο αυτό του 1989, ο συνθέτης μελοποιεί μεταξύ άλλων το ποίημα «Γιασεμί», από τα «16 Χαίκού», του μεγάλου Έλληνα ποιητή.
«Είτε βραδιάζει / είτε φέγγει / μένει λευκό / το γιασεμί.»«Θρηνούσα την αγαπημένη μου φίλη Σεσίλ, και το "Αιώνια" είναι ένας εύθραυστος φόρος τιμής στον άνθρωπο που αγάπησα, και στην εύθραυστη, όμορφή του τέχνη» είχε πει ο Τάβενερ.
Το ποίημα αυτό στηρίζεται σε μια απόκρυφη ευαγγελική παράδοση για τον Ιησού και τους μαθητές του.
Ω μην ταράξεις
Και πάλι η ποίηση του Γιώργου Σεφέρη γίνεται στοιχείο βασικό του έργου του Τάβενερ.
Στο μικρό αυτό τραγούδι ο συνθέτης μελοποιεί έναν στίχο από το ποίημα «Ερωτικός λόγος».
«Ω μην ταράξεις... πρόσεξε ν΄ ακούσεις τ΄ αλαφρό ξεκίνημά της».
Άγραφον
Το 1995, μετά από παραγγελία του Οργανισμού Μεγάρου Μουσικής, ο Τάβενερ μελοποίησε το ποίημα «Άγραφον» του Άγγελου Σικελιανού.
Το ποίημα γράφτηκε στις δύσκολες μέρες της Γερμανικής Κατοχής.
«Επροχωρούσαν έξω από τα τείχη / της Σιών ο Ιησούς και οι μαθητές Του / σαν, λίγο ακόμα πριν να γείρει ο ήλιος / ζυγώσανε αναπάντεχα στον τόπο / που η πόλη έριχνε χρόνια τα σκουπίδια / καμένα αρρώστων στρώματα, αποφόρια / σπασμένα αγγειά, απορρίμματα, ξεσκλίδια»
Η μουσική αυτή σύνθεση για σοπράνο, τύμπανα και έγχορδα περιλαμβάνει έντονες αντιθέσεις που τονίζουν τη σύγκρουση ανάμεσα στο θείο και το ανθρώπινο.
Ο συνθέτης εδώ αξιοποιεί στοιχεία της ελληνικής αλλά και της ινδικής κουλτούρας.
Ιερό όνειρο
Το έργο αυτό γράφτηκε κατά τη διάρκεια της Μεγάλης Εβδομάδας, στην Ελλάδα το 1999. Ο συνθέτης είχε πει: «Είχα πάει σε μια λειτουργία το βράδυ και κατά τη διάρκεια της νύχτας ονειρευόμουν μια "μεταμορφωμένη" εκδοχή της λειτουργίας.
Η μουσική στο όνειρο ήταν άπιαστη και τραγουδιόταν από μια γυναικεία φωνή με μια μικρή ομάδα οργάνων.
Μου φάνηκε, περισσότερο σαν τη θεία χάρη που σχηματίζει και συγκρατεί το σύμπαν.
Έτσι, το επόμενο πρωί κοίταξα το βυζαντινό κείμενο της λειτουργίας και έγραψα τη μουσική που είχα ακούσει.
Μια τέτοια μουσική είναι ένα μυστήριο, ακόμα και για μένα.
Η μουσική αυτή πρέπει να παίζεται στο πίσω μέρος της σκηνής, από απόσταση, με υποτονικό φωτισμό.»
Το έργο είναι τραγουδισμένο στα ελληνικά.
«Κύριε, ελέησον, Άγιος ο Θεός, Άγιος Ισχυρός, Άγιος Αθάνατος, ελέησον ημάς».
Εικόνα Φωτός
Το έργο αυτό είναι εμπνευσμένο από τον υπέροχο ύμνο στο Άγιο Πνεύμα, του Αγίου Συμεών του νέου θεολόγου.Τραγουδιέται στα ελληνικά και αποτελείται από επτά ενότητες.
Οι λέξεις «Φως» και «Δόξα» επαναλαμβάνονται από την πολυφωνική χορωδία δείχνοντας την έφεση των Ελλήνων προς το φωτεινό και το λαμπερό.
Η μουσική περιέχει επίσης την πρώτη χρήση της σιωπής ως μέρος της συνολικής δομής στη μουσική του συνθέτη.
Σαπφώ
Όταν ο Τάβενερ υπέστη εγκεφαλικό επεισόδιο το 1980 σε ηλικία 36 ετών, η πρώην σύζυγός του Βίκυ Μαραγκοπούλου πέταξε από την Ελλάδα στη Βρετανία για να τον συναντήσει.
Όταν ο Τάβενερ υπέστη εγκεφαλικό επεισόδιο το 1980 σε ηλικία 36 ετών, η πρώην σύζυγός του Βίκυ Μαραγκοπούλου πέταξε από την Ελλάδα στη Βρετανία για να τον συναντήσει.
Είχαν παραμείνει στενοί φίλοι και μετά το τέλος του γάμου τους.
Ήταν σοκαρισμένη με την εμφάνισή του, αλλά ήταν ακόμα πιο έκπληκτη που ο Τζον ήθελε να συνθέσει.
Της ζήτησε να τον βοηθήσει, καθώς ετοίμαζε ένα νέο έργο εμπνευσμένο από την ποίηση της αρχαίας Ελληνίδας λυρικής ποιήτριας Σαπφώς και σκόπευε να το γράψει στα ελληνικά.
Το έργο είναι γραμμένο για δύο φωνές σοπράνο, συχνά αλληλένδετες και ορχήστρα εγχόρδων.
Και πάλι εμπνευσμένος από τη στιβαρή ποίηση του Σεφέρη, ο Τζον Τάβενερ συνέθεσε αυτό το έργο προσδοκώντας να θυμίσει στους ανθρώπους τη θεϊκή καταγωγή τους.
Είχε γράψει: «Ας δούμε το ανθρώπινο γένος ως ιερά όντα, ακόμη και ως ημίθεους, όχι από μόνοι μας, αλλά επειδή είμαστε πλασμένοι κατά τη θεία εικόνα, κατ' εικόνα Θεού».
Ο συνθέτης παίρνει ως κείμενό του ένα βαθιά στοχαστικό ποίημα του Σεφέρη και επικεντρώνεται γύρω από τρεις λέξεις: «Πέτρος», που αναφέρεται στον μαθητή του Χριστού, «πέτρα» και «χτίζω» που τραγουδιούνται κάθε φορά σε διαφορετική σειρά.
Ο συνθέτης παίρνει ως κείμενό του ένα βαθιά στοχαστικό ποίημα του Σεφέρη και επικεντρώνεται γύρω από τρεις λέξεις: «Πέτρος», που αναφέρεται στον μαθητή του Χριστού, «πέτρα» και «χτίζω» που τραγουδιούνται κάθε φορά σε διαφορετική σειρά.
Στην εξέλιξη του έργου προστίθεται και η λέξη «Ανέστη» που τραγουδά η χορωδία στα ελληνικά, πρώτα μόνο μια συλλαβή, μετά μια επανάληψη της λέξης, μέχρι τελικά η χορωδία να κλείσει το έργο με πολλές επαναλήψεις.
Μελίνα
Ο ίδιος ο συνθέτης είχε πει: «Στην εφηβεία μου, η Μελίνα Μερκούρη ήταν το ιδανικό πρότυπο για τη γυναικεία ομορφιά. Πολύ αργότερα, όταν τη γνώρισα ως υπουργό Πολιτισμού, άρχισα να αντιλαμβάνομαι την εσωτερική της ομορφιά και να κατανοώ τις διακαείς φιλοδοξίες της για την Ελλάδα. Ύστερα, ξαφνικά, ενώ βρισκόμουν σε διακοπές στην Κύπρο, έμαθα για τον θάνατό της.
Η άμεση αντίδρασή μου ήταν να τηλεφωνήσω στον αδερφό της τον Σπύρο που είχα γνωρίσει τον προηγούμενο χρόνο, αλλά επειδή δεν είχα τον αριθμό του, έγραψα αυτό το έργο».
Πρόκειται για έναν διαλογισμό τόσο για τα Πάθη όσο και για την Ανάσταση του Χριστού.
Θρήνος για τη Φαίδρα
Η Φαίδρα, κόρη του Μίνωα και της Πασιφάης, ήταν παντρεμένη με τον Θησέα, αλλά ερωτεύτηκε με πάθος τον Ιππόλυτο, γιο του Θησέα και της Αμαζόνας Ιππολύτης.
Διάβασε μια συνέντευξη του Τζον Τάβενερ στην οποία μιλάει για τη σχέση του με την Ελλάδα και την αγάπη του για τον ελληνικό πολιτισμό.
👀 «Η Εικόνα Της Δύσης Στο Φως Της Ορθοδοξίας» (Μια Συζήτηση Του 1995 Με Τον Παναγιώτη Θεοδοσίου)
Το κομμάτι αυτό, για σόλο φωνή, γράφτηκε το 1994.
Θεοτόκε
Το 2001 ο Τάβενερ συνέθεσε αυτό το σύντομο χορωδιακό έργο.
Η χορωδία απευθύνεται στην Παναγία επαναλαμβάνοντας στα ελληνικά τη λέξη «Θεοτόκε».
Η Νοερά Προσευχή
To 1999 ο Τάβενερ συνέθεσε το έργο αυτό για τη φωνή της Ισλανδής τραγουδίστριας Μπιοργκ.
Η Μπιοργκ τραγουδά στα ελληνικά, όπως και στα κοπτικά και αγγλικά: «Κύριε, Ιησού Χριστέ, υιέ του Θεού, ελέησόν με».
Η επιλογή τριών γλωσσών για το έργο αυτό, δύο αρχαίων (ελληνικά και κοπτικά) και μιας σύγχρονης (αγγλικά), που είναι και παγκόσμια, δείχνει την πρόθεση του Τάβενερ να τονίσει την οικουμενική διάσταση της προσευχής.Ένας αργός, ανεπαίσθητος, καρδιακός παλμός δίνει στο κομμάτι τον ήσυχο και αδιάκοπο ρυθμό του.
Ωδή στον Άγιο Αντρέα της Κρήτης
Ο «Μέγας Κανόνας» του Αγίου Ανδρέα της Κρήτης είναι ένα επικό ποίημα του 8ου αιώνα που πραγματεύεται το θέμα της μετάνοιας και διαβάζεται ολόκληρος τη Μεγάλη Σαρακοστή.
Ο «Μέγας Κανόνας» του Αγίου Ανδρέα της Κρήτης είναι ένα επικό ποίημα του 8ου αιώνα που πραγματεύεται το θέμα της μετάνοιας και διαβάζεται ολόκληρος τη Μεγάλη Σαρακοστή.
Ο Τάβενερ μελοποίησε ένα μικρό μέρος του ποιήματος.
Το κομμάτι αυτό αποδεικνύει με σαφέστατο τρόπο τη μεγάλη επιρροή της ορθόδοξης χριστιανικής εκκλησιαστικής μουσικής στο έργο του Τάβενερ.
Ακούγοντας το, σου δίνεται η εντύπωση ότι βρίσκεσαι σε έναν ορθόδοξο ναό.
Η Αγία Σκέπη
Στις αρχές του 10 αιώνα στην Μονή της Παναγίας των Βλαχερνών στην Κωνσταντινούπολη, ο Άγιος Ανδρέας είδε, κατά τη διάρκεια αγρυπνίας, την Παναγία να σκεπάζει με τον ιερό της χιτώνα τούς πιστούς και την Πόλη.Το θαύμα αυτό αποτέλεσε έμπνευση για τον Τάβενερ για το συγκεκριμένο έργο που είναι και το πιο εμπορικό του.
Αυτή η αριστουργηματική σύνθεση για τσέλο και έγχορδα γράφτηκε στην Εύβοια το 1987, όταν ο συνθέτης ζούσε απομονωμένος στο εξοχικό του.
Ο τσελίστας Στίβεν Ισέρλις ερμήνευσε το έργο στην πρώτη εκτέλεσή του.
Παλίντροπος
Το έργο αυτό γράφτηκε στην Πάτμο, το νησί της Αποκάλυψης, όπου ο Τάβενερ πέρασε λίγο χρόνο, αφότου βαπτίστηκε Χριστιανός Ορθόδοξος, το 1977.
Το έργο αυτό γράφτηκε στην Πάτμο, το νησί της Αποκάλυψης, όπου ο Τάβενερ πέρασε λίγο χρόνο, αφότου βαπτίστηκε Χριστιανός Ορθόδοξος, το 1977.
«Παρατηρώντας τις εξαιρετικές αλλαγές χρώματος κατά τη διάρκεια μιας ημέρας, άρχισα να σχηματίζω έναν ηχητικό κόσμο από τόνους, διαστήματα και όργανα» είχε πει ο συνθέτης.
Ο Τάβενερ ενώ βρισκόταν στην Πάτμο καθόταν για ώρες έξω από ένα μοναστήρι, συνομιλώντας με έναν μοναχό και παρατηρώντας τα χρώματα που αλλάζουν στην επιφάνεια της θάλασσας. Ήταν η εποχή που ο συνθέτης ένιωθε την ανάγκη να αλλάξει έναν τρόπο ζωής που δεν τον ικανοποιούσε και να αφοσιωθεί σε κάτι βαθύτερο και πιο ουσιαστικό.
Υπακοή
Το έργο αυτό για σόλο πιάνο γράφτηκε στη Χαλκιδική το 1997.Πρόκειται για έναν διαλογισμό τόσο για τα Πάθη όσο και για την Ανάσταση του Χριστού.
Το έργο έχει κυρίως στοχαστικό ύφος, αλλά το τελευταίο μέρος του έχει πανηγυρικό χαρακτήρα εξαιτίας της Ανάστασης του Κυρίου.
Στις μελωδίες του είναι εμφανή τα στοιχεία της ελληνικής αλλά και της ινδικής μουσικής.
Ελληνικό ιντερλούδιο
Το 1979 βασισμένος σε τροπάρια και ήχους της βυζαντινής μουσικής, αλλά και του ελληνικού δημοτικού τραγουδιού συνέθεσε αυτό το έργο για φλάουτο και πιάνο.
Το 1979 βασισμένος σε τροπάρια και ήχους της βυζαντινής μουσικής, αλλά και του ελληνικού δημοτικού τραγουδιού συνέθεσε αυτό το έργο για φλάουτο και πιάνο.
Θρήνος
Το έργο αυτό για σόλο τσέλο γράφτηκε για τον τσελίστα Στίβεν Ισέρλις.
Ο Τάβενερ σχολίασε για τον τίτλο του έργου: « Η λέξη "θρήνος" έχει τόσο λειτουργική, όσο και λαϊκή σημασία στην Ελλάδα. Είναι ο θρήνος της Θεοτόκου, που ψάλλεται στον Επιτάφιο τη Μεγάλη Παρασκευή αλλά και ο θρήνος του πένθους που ψάλλεται πάνω από το νεκρό σώμα στο σπίτι ενός στενού φίλου».Το συγκεκριμένο έργο γράφτηκε από τον συνθέτη για τον θάνατο ενός στενού του φίλου.
Τίγρη
Ο Τάβενερ μελοποίησε, το 1987, το ποίημα αυτό του Ουίλιαμ Μπλέικ, όταν βρισκόταν στα Κατούνια Ευβοίας, όπου περνούσε πολύ χρόνο.
Ήταν γραμμένο για τα 65α γενέθλια του φίλου του Φίλιπ Σέραρντ.
Εις θάνατον
Το ποίημα του Ανδρέα Κάλβου «Εις θάνατον» αναφέρεται στην απώλεια της ζωής που σκοτεινιάζει όλη την ανθρώπινη ύπαρξη.
Το ποίημα του Ανδρέα Κάλβου «Εις θάνατον» αναφέρεται στην απώλεια της ζωής που σκοτεινιάζει όλη την ανθρώπινη ύπαρξη.
Είναι ταυτόχρονα μια ωδή στη μητέρα του ποιητή.
Ο Τάβενερ μελοποίησε το ποίημα το 1985 στη μνήμη της δικής του μητέρας.
«Μετά τον θάνατό της, αποφάσισα ότι δεν ήθελα πια να γράφω μουσική. Γύρισα στην Ελλάδα για να είμαι μόνος και σιωπηλός. Μετά από λίγο, ωστόσο, άρχισαν να σχηματίζονται μελωδικά μοτίβα γύρω από το ποίημα του Κάλβου και μέσα σε λίγες εβδομάδες είχα κάνει ένα πρόχειρο προσχέδιο του έργου» είχε πει ο συνθέτης.
Το έργο φυσικά είναι τραγουδισμένο στα ελληνικά.
«Εις τούτον τον ναόν / των πρώτων Χριστιανών /
παλαιότατον κτίριον / πώς ήλθον; πώς ευρίσκομαι / γονατισμένος;»
«Εις τούτον τον ναόν / των πρώτων Χριστιανών /
παλαιότατον κτίριον / πώς ήλθον; πώς ευρίσκομαι / γονατισμένος;»
Νίψον
Το έργο αυτό, του 1998, είναι βασισμένο στην καρκινική γραφή που υπάρχει στην κρήνη της Αγια-Σοφιάς στην Κωνσταντινούπολη.
«NIѰON ANOMHMATA MH MONAN OѰIN».Είναι επίσης σύμβολο δόξας και μετάνοιας.
Η έννοια της εσωτερικής σιωπής είναι παρούσα παντού, καθώς ο συνθέτης συλλογίζεται τις αμαρτίες του, είτε εκούσιες είτε ακούσιες, φανερές ή κρυφές.
«Κύριε, ελέησόν με, Θεέ, ελέησόν με...»
Η Φαίδρα, κόρη του Μίνωα και της Πασιφάης, ήταν παντρεμένη με τον Θησέα, αλλά ερωτεύτηκε με πάθος τον Ιππόλυτο, γιο του Θησέα και της Αμαζόνας Ιππολύτης.
Όταν ο Ιππόλυτος δεν ανταποκρίθηκε στον έρωτά της, εκείνη, για να τον εκδικηθεί, είπε στον Θησέα ότι είχε προσπαθήσει να την αποπλανήσει. Ο Θησέας έδιωξε από τη χώρα τον Ιππόλυτο, ο οποίος φεύγοντας σκοτώθηκε καθώς τ΄ άλογα του άρματός του αφήνιασαν στη αιφνίδια θέα ενός τέρατος που είχε εκβρασθεί από τη θάλασσα. Όταν η Φαίδρα έμαθε για τον θάνατο του Ιππόλυτου, αισθανόμενη ντροπή και ενοχές, αυτοκτόνησε.
Η λέξη Έρως τραγουδιέται από την αδελφή της Φαίδρας Αριάδνη ως θρήνος γι' αυτήν.
Άσμα για την Ιλεάνα
Αυτό το έργο για σόλο φλάουτο γράφτηκε το 1988 για τη φλαουτίστα Ιλεάνα Ράχμαν και είναι εμπνευσμένο από τον στίχο του Σεφέρη «Όπου και να ταξιδέψω η Ελλάδα με πληγώνει».
Ο Τάβενερ θεωρεί ότι πρέπει να παίζεται «σαν λαϊκό τραγούδι –με μεγάλη ησυχία– αλλά και με μεγάλη ελευθερία, σαν να παίζεις στις απέραντες εκτάσεις του άγριου εδάφους της Βόρειας Ελλάδας».
Η μελωδία τοποθετείται στο σκηνικό των Παθών της Μεγάλης Εβδομάδας και συνδέεται με τη θλίψη της Μητέρας του Χριστού.
Σημαντικά έργα
Η Φάλαινα (1966), ορατόριο για σολίστες, αφηγητή, χορωδία, παιδική χορωδία και ορχήστρα
Κελτικό Ρέκβιεμ (1969) για σόλο υψίφωνο, χορωδία, παιδική χορωδία και οργανικό σύνολο
Θηρεσία (1973), όπερα
Η Φάλαινα (1966), ορατόριο για σολίστες, αφηγητή, χορωδία, παιδική χορωδία και ορχήστρα
Κελτικό Ρέκβιεμ (1969) για σόλο υψίφωνο, χορωδία, παιδική χορωδία και οργανικό σύνολο
Θηρεσία (1973), όπερα
Ο Αμνός (1982), για χορωδία
Εικόνα φωτός (1984) για χορωδία και τρίο εγχόρδων
Η Αγία Σκέπη (1988) για βιολοντσέλο και έγχορδα
Η Αγία Σκέπη (1988) για βιολοντσέλο και έγχορδα
Θρήνος (1990), για σόλο τσέλο
Αγία Μαρία, η Αιγυπτία (1991), όπερα
Εικόνα της Γεννήσεως (1991) για χορωδία
Άσμα για την Αθηνά (1993) για χορωδία
Θρήνοι και εγκώμια (2001) για 12 ανδρικές φωνές, κουαρτέτο εγχόρδων, φλάουτο, μπάσο τρομπόνι και κρουστά
Αγία Μαρία, η Αιγυπτία (1991), όπερα
Εικόνα της Γεννήσεως (1991) για χορωδία
Άσμα για την Αθηνά (1993) για χορωδία
Θρήνοι και εγκώμια (2001) για 12 ανδρικές φωνές, κουαρτέτο εγχόρδων, φλάουτο, μπάσο τρομπόνι και κρουστά
Μητέρα και παιδί (2002), για χορωδία και όργανο
Το πέπλο του ναού (2002) για υψίφωνο, χορωδία, παιδική χορωδία και οργανικό σύνολο
Θρήνος για την Ιερουσαλήμ (2006) για υψίφωνο, κόντρα-τενόρο, χορωδία και ορχήστρα
Το πέπλο του ναού (2002) για υψίφωνο, χορωδία, παιδική χορωδία και οργανικό σύνολο
Θρήνος για την Ιερουσαλήμ (2006) για υψίφωνο, κόντρα-τενόρο, χορωδία και ορχήστρα
👀 «Η Εικόνα Της Δύσης Στο Φως Της Ορθοδοξίας» (Μια Συζήτηση Του 1995 Με Τον Παναγιώτη Θεοδοσίου)
Διάβασε και τις παρακάτω αναρτήσεις.
