Πέμπτη 9 Νοεμβρίου 2023

Νεανικά βιβλία για τη δικτατορία και το Πολυτεχνείο


Πολλά βιβλία γράφτηκαν για τα γεγονότα της εποχής της δικτατορίας του 1967.
Πρωταγωνιστές των βιβλίων είναι παιδιά που ζουν από κοντά εκείνα τα σκοτεινά και σκληρά χρόνα.
Ας δούμε μερικά από αυτά που απευθύνονται σε μεγάλα παιδιά και νέους.

2651 ημέρες δικτατορίας - Μαρίζα Ντεκάστρο
Ηλικίες: 11+

Μία από τις μαύρες σελίδες στην ιστορία της Ελλάδας ήταν η δικτατορία των συνταγματαρχών που διήρκεσε 2651 ημέρες. Για το χρονικό αυτό διάστημα από την 21η Απριλίου του 1967 μέχρι την 24η Ιουλίου του 1974,  γράφει η βραβευμένη συγγραφέας Μαρίζα Ντεκάστρο. 
Η συγγραφέας αφηγείται γεγονότα και περιστατικά από τη ζωή στην Ελλάδα κατά τη διάρκεια εκείνων των χρόνων μπλεγμένα με αναμνήσεις δικές της, των συμμαθητών της και των φίλων της. Αναφέρεται σε όλα αυτά που σημάδεψαν και άλλαξαν τη γενιά της: πολιτικά, κοινωνικά, επιστημονικά, καλλιτεχνικά γεγονότα που επηρέασαν τη χώρα μας αλλά και ολόκληρο τον κόσμο.
Είναι έτσι γραμμένο για να διαβάζεται από παιδιά που φοιτούν στις μεγάλες τάξεις του Δημοτικού και εφήβους. Στο πρώτο κεφάλαιο παρουσιάζονται τα γεγονότα της νύχτας της 20ής προς της 21η Απριλίου και τα υπόλοιπα οκτώ αφορούν το καθένα και μία διαφορετική χρονιά.

 
Από τον πρόλογο του βιβλίου
«Ήμουν έφηβη το ’67 και είχα ενηλικιωθεί όταν έπεσε η Χούντα το ’74.
Στο βιβλίο γράφω όσα θυμάμαι από εκείνη την εποχή, καθημερινές εμπειρίες από τη ζωή μου, τη ζωή των συμμαθητών και των μετέπειτα φίλων μου, την πολιτική κατάσταση στη χώρα μας, καθώς και τα διεθνή γεγονότα της κάθε χρονιάς που σημάδεψαν τον κόσμο και όλους εμάς στην Ελλάδα.
Πολλές από αυτές τις αναμνήσεις -οι εορτασμοί της χούντας, οι δενδροφυτεύσεις, το Τάμα του Έθνους, οι Ολυμπιάδες τραγουδιού, τα τηλεοπτικά προγράμματα, οι γκάφες των χουντικών- φαίνονται σήμερα εντελώς ευτράπελες. Αλλά δεν ήταν! Κάτω από αυτές τις γελοιότητες κρυβόταν μια στυγνή διακυβέρνηση. Οι δολοφονίες, οι διώξεις, τα βασανιστήρια, οι στημένες δίκες, οι εξορίες, η προπαγάνδα, η ασφυκτική λογοκρισία είχαν βυθίσει την Ελλάδα σε ένα τέλμα τραγικό, που στέρησε από τους Έλληνες θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα».

Απόσπασμα από το βιβλίο
1974
Ακόμα, στις 20 Ιουλίου, η κλίκα του Ιωαννίδη οργάνωσε το πραξικόπημα στην Κύπρο για να ανατραπεί ο εκλεγμένος πρόεδρος, ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος. Με την καθοδήγησή του βομβαρδίστηκε το προεδρικό μέγαρο, όμως ο Μακάριος διέφυγε. Οι πραξικοπηματίες εγκατέστησαν νέο πρόεδρο-μαριονέτα, τον Νικόλαο Σαμψών.
Το πραξικόπημα έδωσε λαβή στην Τουρκία για να εισβάλει στην Κύπρο, εφαρμόζοντας το σχέδιο «Αττίλας».
Η χουντική κυβέρνηση θορυβήθηκε και κήρυξε γενική επιστράτευση, μια επιστράτευση οπερέτα! Κόσμος και κοσμάκης παρουσιάστηκε για να ντυθεί στο χακί. Ποιο χακί; Στολές δεν υπήρχαν, οι επίδοξοι στρατιώτες ήταν αγύμναστοι, καθένας πήγαινε με τα καθημερινά του και ψωμοτύρι για κολατσιό.

Οι πελαργοί θα ξανάρθουν - Μαρούλα Κλιάφα
Ηλικίες: 10+

Ο Γιάννης, ένα παιδί δέκα χρόνων, που ζει στα Τρίκαλα, δεν καταλαβαίνει πολύ καλά τι συμβαίνει. Ξέρει όμως ότι κάτι συμβαίνει. Διαφορετικά, γιατί η μητέρα του να είναι τόσο ανήσυχη και να λέει ότι και οι τοίχοι έχουν αυτιά; Γιατί να κλείνει σαν κυνηγημένη τα παράθυρα, όταν ο πατέρας βάζει να ακούσει στο ραδιόφωνο ξένους σταθμούς; Γιατί πρέπει να σωπαίνουν «για να μη βρουν τον μπελά τους»; Με τα χίλια ζόρια του είπε ότι έχουν Δικτατορία. Ότι όποιοι δεν συμφωνούν μ’ αυτό τιμωρούνται. Ευτυχώς, ο Γιάννης έχει το ημερολόγιό του. Το υπέροχο, μεγάλο ημερολόγιο με την κλειδωνιά, που του χάρισε ο πατέρας του. Εκεί θα γράφει όλες του τις σκέψεις χωρίς να φοβάται κανέναν. Κι ίσως μια μέρα έρθει πάλι η Δημοκρατία.


Αυτό το εξαιρετικό βιβλίο της Μαρούλας Κλιάφα μάς ταξιδεύει στα Τρίκαλα της επταετίας. Μέσα από τα μάτια ενός μικρού αγοριού, η συγγραφέας, χωρίς έντονους συναισθηματισμούς, καταγράφει καταστάσεις, συμπεριφορές, και φέρνει πιο κοντά στα παιδιά μια άγνωστη σε αυτά πτυχή της ιστορίας μας. Μια δύσκολη περίοδος για τους υποστηρικτές της Δημοκρατίας, που πρέπει να θυμόμαστε και να φροντίζουμε για τη διατήρηση της μνήμης της.

Απόσπασμα από το βιβλίο
Κάντε υπομονή, παιδιά μου. Κάντε υπομονή. Οι πελαργοί δεν μας ξέχασαν. Δεν μπορεί να μας ξέχασαν. Εδώ γεννήθηκαν. Τούτος ο τόπος είναι η πατρίδα τους. Αργά ή γρήγορα θα ξανάρθουν. Να ’χετε πίστη και να τους περιμένετε. Να ’σαστε έτοιμοι να τους καλωσορίσετε. Όπου να ’ναι οι πελαργοί θα ξανάρθουν για να μας φέρουν την Άνοιξη…

Κάτω από την καρδιά της - Βούλα Μάστορη
Ηλικίες: 12+ 

Η χούντα του 1967 βρίσκει την Άννα παντρεμένη κι έγκυο. Είναι, πλέον, παντρεμένη με τον Πάνο, έναν άντρα πολύ μεγαλύτερό της. Ζει στο μεγαλοαστικό σπίτι του μαζί με τον πρωτότοκο γιο τους τον Νικόλα, τον γιο του άντρα της από τον πρώτο γάμο του, κάτω από την αυταρχική αδελφή του άντρα της. Το μωρό της μάς διηγείται μέσα από την κοιλιά της μητέρας του τα αισθήματα, τη συμπεριφορά και τις αντιδράσεις της μητέρας του, Άννας, απέναντι στη Χούντα, στον σύζυγό της, στην οικογένεια του συζύγου, στην άφιξη της τηλεόρασης, στη νύχτα του Πολυτεχνείου. Με όλα αυτά που συμβαίνουν το μωρό αρνήται να βγει από την κοιλιά.


Ένα έφηβο κορίτσι σίγουρα θα αγαπήσει αυτό το συναρπαστικό βιβλίο της Βούλας Μάστορη. Θα μάθει κάποια πράγματα για μια περίοδο τόσο κοντινή μας, για τη νοοτροπία της εποχής, για τους ξύλινους λόγους του Παπαδόπουλου, για τα βασανιστήρια, τη Γυάρο και για τη νύχτα του Πολυτεχνείου. Γεγονότα που και το ίδιο το μωρό δεν γνωρίζει τι σημαίνουν και γι' αυτό έχει πολλές απορίες αλλά τις αναφέρει με το δικό του προσωπικό χιούμορ και ύφος.

Το ξεχασμένο συρτάρι - Κατερίνα Μουρίκη
Ηλικίες: 12+

Η Κατερίνα μια νεαρή μητέρα ενός μικρού κοριτσιού, ξαναθυμάται τα παιδικά και εφηβικά της χρόνια. Είναι σαν να άνοιξε ένα ξεχασμένο συρτάρι του μυαλού της, ελευθερώνοντας φαντάσματα του παρελθόντος που την τραβούν πίσω και την κάνουν να ξαναζήσει απλές και ηρωικές στιγμές της εποχής της. Ένα χτύπημα στο κεφάλι γίνεται αιτία να χάσει τη φωνή της αλλά και να αποκτήσει τη μοναδική κούκλα των παιδικών της χρόνων. Κι όμως, κάποια στιγμή ανακαλύπτει ότι πρέπει να θυσιάσει το μονάκριβο πάνινο παιδί της. Μία ηλικιωμένη ζητιάνα γίνεται μέλος της οικογένειάς της και της δίνει μαθήματα ζωής. Μια γυναίκα με ένα μυστικό τόσο μεγάλο, όσο και η ιστορία της πατρίδας μας. Η Κατερίνα, έφηβη πια, βρίσκεται στο πανεπιστήμιο. Εκεί την περιμένει ο έρωτας αλλά και ο φοιτητικός αγώνας για μια λεύτερη Πατρίδα, αφού η Χούντα πριν από εφτά χρόνια είχε δηλητηριάσει τη ζωή των πολιτών.


Αυτό το πολύ ενδιαφέρον βιβλίο της Κατερίνας Μουρίκη μάς μεταφέρει στην εποχή της επταετίας. Μέσα από τη ζωή της Κατερίνας, η συγγραφέας, αναπλάθει γεγονότα εκείνης της εποχή. Μυστήριο και κρυμμένα μυστικά υπάρχουν παντού.

Τα γενέθλια - Ζωρζ Σαρή
Ηλικίες: 10+

Η εννιάχρονη Άννα έχει γενέθλια και ετοιμάζεται να υποδεχτεί τους φίλους της, αλλά, όταν ξημερώνει η 21η Απριλίου του 1967, τίποτα δεν είναι το ίδιο. Η Ελλάδα δεν έχει πια δημοκρατία, αλλά δικτατορία. Ο Παπαδόπουλος έχει κάνει πραξικόπημα και έχει αναλάβει με τη βία τη διακυβέρνηση της Ελλάδας, επιβάλλοντας ένα καθεστώς φόβου. Οι Έλληνες δεν είναι πια ελεύθεροι. Τα τανκς βγήκαν στους δρόμους της Αθήνας. Η Άννα μαζί με τους γονείς και τον αδερφό της μεγαλώνει μέσα σε αυτά τα γεγονότα ζώντας από κοντά τον φόβο, τη σύλληψη, την εξορία και τα βασανιστήρια φίλων και γνωστών. Η Άννα μπαίνει στην εφηβεία, μεγαλώνει μέσα από δύσκολες καταστάσεις αλλά δε θα μείνει με σταυρωμένα χέρια, θα αντιδράσει και θα αγωνιστεί. 


Στο βιβλίο αυτό της Ζωρζ Σαρή περιγράφονται οι σκληρές και απάνθρωπες καταστάσεις της εποχής, όπως οι φοιτητές που μιλούν στον κόσμο μέσα από τον παράνομο δικό τους ραδιοφωνικό σταθμό και καλούν τους Αθηναίους να τους βοηθήσουν φέρνοντας τρόφιμα και φάρμακα σ΄αυτούς που είναι κλεισμένοι στο Πολυτεχνείο.

Απόσπασμα από το βιβλίο:
Ποια παιδιά έχουν ξεκουμπώσει τα πουκάμισά τους και περιμένουν τις σφαίρες; Τα παιδιά της Αθήνας, τα δικά μας παιδιά. Αγόρια και κορίτσια από το Γαλάτσι, από το Κολωνάκι, από την πλατεία Κολιάτσου, από τη Λεωφόρο Αλεξάνδρας, κι όμως οι συνοικίες ησυχάζουν. Πριν από λίγο τις είδε η Μαρία. Οι δρόμοι στο Κολωνάκι είναι άδειοι λες και οι κάτοικοί του φύγανε όλοι για διακοπές. Κλειστά τα παράθυρα, κλειστές οι πόρτες και μέσα η φωνή που λέει: Πώς είναι δυνατόν να κοιμηθείς όταν τα τανκς στέκουν μπροστά στις πύλες του Πολυτεχνείου; Θ’ αφήσουν οι δάσκαλοι τα παιδιά μόνα τους ν’ αντισταθούν άοπλα; Γιατί δεν κατεβαίνουν οι παπάδες να στηθούν μπροστά στα τανκς, να ανοίξουνε τις αγκαλιές τους και να κυματίσουνε τα μαύρα ράσα; Πού είναι ο λαός της Αθήνας; “Μήπως κατέβηκε την ώρα που εγώ το ‘σκαγα φοβισμένη;” αναρωτιέμαι η Μαρία.

Δες κι αυτά: