Χρωματιστή Τάξη: Μάνος Χατζιδάκις, 5 σημαντικά έργα (Θεατρικά)

Η σχέση του Μάνου Χατζιδάκι με το θέατρο δεν ήταν απλά στενή, αλλά το θέατρο υπήρξε μία από τις βασικότερες πηγές έμπνευσης και δημιουργίας για τον μεγάλο συνθέτη.

Η πρώτη του εμφάνιση ως συνθέτη στα μουσικά πράγματα της χώρας γίνεται το 1944 με το Θέατρο Τέχνης του Κάρολου Κουν.

Από τότε συνέθεσε μουσική, εκτός από το Θέατρο Τέχνης, για το Εθνικό Θέατρο, για το Ελληνικό Χορόδραμα της Ραλλούς Μάνου και για παραστάσεις μεγάλων πρωταγωνιστών.

Ακόμη έγραψε και μουσική για παραστάσεις στο εξωτερικό.

Φυσικά, μνημειώδεις και ιστορικές θεωρούνται οι θεατρικές παραστάσεις που επιμελήθηκε και ανέβασε ο ίδιος ο Χατζιδάκις.

Περισσότερες από εβδομήντα θεατρικές παραστάσεις επενδύθηκαν με τραγούδια και μελωδίες του Χατζιδάκι, που δυστυχώς λίγες από αυτές είναι γνωστές κι οι περισσότερες παραμένουν ανέκδοτες σε δίσκο.

Ας γνωρίζουμε τώρα μερικές από τις σημαντικότερες μουσικές που συνέθεσε ο Μάνος Χατζιδάκις για το θέατρο.

Στις 14 Ιουνίου του 1962 ανέβηκε, στο θέατρο Μετροπόλιταν, η θρυλική παράσταση «Οδός Ονείρων».

Πρόκειται για μια ιστορική μουσική επιθεώρηση, βασισμένη σε μια ιδέα του Χατζιδάκι, με θεατρικούς διαλόγους, χορευτικά νούμερα και πολλά τραγούδια.

Οι στίχοι των τραγουδιών είναι του συνθέτη, του Νίκου Γκάτσου, του Ιάκωβου Καμπανέλλη, του Μίνου Αργυράκη και του Αλέξη Σολωμού.

Ο Δημήτρης Χορν σε μια σκηνή της παράστασης

Ο Αλέξης Σολομός ήταν και ο σκηνοθέτης του έργου.

Τις χορογραφίες επιμελήθηκε ο Μανώλης Καστρινός, ενώ τα σκηνικά σχεδίασε ο Μίνως Αργυράκης.

Η υπόθεση διαδραματίζονταν σε έναν αθηναϊκό δρόμο και παρουσίαζε τις γλυκόπικρες ιστορίες των ανθρώπων μιας τυπικής γειτονιάς.

Μάρω Κοντού, Μάνος Χατζιδάκις και Ρένα Βλαχοπούλου

Βασικός πρωταγωνιστής ήταν ο Δημήτρης Χορν με συμπρωταγωνιστές τη Ρένα Βλαχοπούλου, τη Μάρω Κοντού, τον Γιώργο Κωνσταντίνου, τον Γιώργο Μαρίνο, τη Ζωή Φυτούση, τον Λάκη Παπά, τον Γιώργο Ζωγράφο και πολλούς ακόμη ηθοποιούς, τραγουδιστές και χορευτές.

Έκτακτες εμφανίσεις πραγματοποίησαν η Αλίκη Βουγιουκλάκη, η Νάνα Μούσχουρη και ο Ευγένιος Σπαθάρης με τον Καραγκιόζη του.

Ο Γιώργος Μαρίνος κι ο υπόλοιπος θίασος επί σκηνής

Ο δίσκος που κυκλοφόρησε την ίδια χρονιά δεν περιλάμβανε τα τραγούδια που ερμήνευε η Ρένα Βλαχοπούλου, επειδή ανήκε σε άλλη δισκογραφική εταιρία και δυστυχώς δε διασώζεται κάποια ηχογράφησή της από την παράσταση.
Η «Οδός Ονείρων» γνώρισε μεγάλη επιτυχία, ενώ την ίδια εποχή παιζόταν στον ίδιο δρόμο η «Όμορφη πόλη», μια παράσταση του Μίκη Θεοδωράκη.

Ο Μάνος Χατζιδάκις μαζί με όλον τον θίασο στο φινάλε της πρεμιέρας

Η «Οδός Ονείρων» ξεκινάει με τη φωνή του Μάνου Χατζιδάκι και ολοκληρώνεται με τον ίδιο να λέει: «Εδώ τελειώνει η μουσική για την Οδό Ονείρων. Εδώ τελειώνουν τα όνειρα που μου δανείσατε οι ίδιοι μια βραδιά δίχως να το γνωρίζετε. Τώρα είναι αργά. Και όλοι οι φίλοι μου έχουν αποκοιμηθεί. Εγώ αθεράπευτα πιστός σ’ αυτόν τον δρόμο θα ξαγρυπνήσω ως το πρωί για να μαζέψω τα καινούρια όνειρα που θα γεννήσετε. Να τα φυλάξω και να σας τα ξαναδώσω μια άλλη φορά, πάλι σε μουσική. Καληνύχτα».

Πρόλογος

Οδός Ονείρων (Κάθε κήπος)

Ο ηθοποιός

Έφυγε το τρένο

Μανούλα μου

Τον Αύγουστο του 1959, ο Κάρολος Κουν, σκηνοθέτης του Θεάτρου Τέχνης ανέβασε στο αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου την κωμωδία του Αριστοφάνη, «Όρνιθες».
Τα ιδιαίτερα σκηνικά και κοστούμια ήταν του σπουδαίου ζωγράφου Γιάννη Τσαρούχη, ενώ η νεοελληνική απόδοση του κειμένου ήταν του Βασίλη Ρώτα.
Οι χορογραφίες ήταν της Ζουζούς Νικολούδη και φυσικά η ευρηματική μουσική ανήκε στον Μάνο Χατζιδάκι.

Γιάννης Τσαρούχης, Μάνος Χατζιδάκις, Κάρολος Κουν και Ραλλού Μάνου

Η παράσταση όμως προκάλεσε έντονες αντιδράσεις από ένα μέρος του κοινού, και κατηγορήθηκε ως βλάσφημη γιατί τάχα έθιγε την εκκλησία.
Οι συντηρητικοί φώναζαν: «Αίσχος, σταματήστε, ντροπή…», ενώ κάποιοι άλλοι: «Μπράβο, συνεχίστε!».
Αποτέλεσμα ήταν να επέμβει ο τότε υπουργός Προεδρίας και να διακοπεί η παράσταση.

Σκηνή από την παράσταση

Φυσικά, αργότερα ξανανέβηκε και θεωρήθηκε μια πρωτοπόρα προσέγγιση της αρχαίας τραγωδίας, με ένα τεράστιο προσόν της, την εκπληκτική μουσική του Μάνου Χατζιδάκι.
Οι μοναδικές μελωδίες, οι έντονοι χορευτικοί ρυθμοί, τα μουσικά εφέ και τα εμπνευσμένα χορωδιακά δημιούργησαν από μόνα τους, ένα αυτόνομο, αριστουργηματικό, μουσικό έργο.
Το έργο κυκλοφόρησε σε δίσκο το 1959, με τον Γιώργο Μούτσιο.

Σκηνή από την παράσταση

Η τελική μορφή, όμως, του έργου διαμορφώθηκε το 1964 για να χρησιμοποιηθεί, την επόμενη χρονιά, στην Όπερα των Βρυξελλών από τα Μπαλέτα του Μορίς Μπεζάρ.
Αυτή είναι και η τελική εκδοχή του έργου που κυκλοφόρησε σε δίσκο με ερμηνευτές τον Γιώργο Μούτσιο, τον Σπύρο Σακκά, την Ευγενία Συριώτη και την Αγγελική Ραβανοπούλου.
Την Πειραματική Ορχήστρα Αθηνών διηύθυνε ο ίδιος ο συνθέτης.

Πάροδος (είσοδος και επίθεση των πουλιών)

Οι κύκνοι

Η αηδόνα

Ο! καλή μου ξανθιά

Το 1948 ο Μάνος Χατζιδάκις συνέθεσε μουσική και τραγούδια για το θεατρικό έργο του Φεντερικό Γκαρθία Λόρκα «Ματωμένος γάμος» που ανέβηκε από το Θέατρο Τέχνης του Κάρολου Κουν, σε μετάφραση του Νίκου Γκάτσου.

Στην παράσταση τα τραγούδια ερμηνεύτηκαν από τους ηθοποιούς, Βάσω Μεταξά, Έλλη Λαμπέτη, Βασίλη Διαμαντόπουλο.

Οδυσσέας Ελύτης, Μάνος Χατζιδάκις και Κάρολος Κουν

Το 1965 ο Χατζιδάκις αποφάσισε να τα κυκλοφορήσει σε δίσκο με ερμηνευτή τον Λάκη Παππά.

Στον ίδιο δίσκο συμπεριέλαβε και τις συνθέσεις που είχε κάνει για το θεατρικό έργο «Παραμύθι χωρίς όνομα», που ανέβηκε το 1959 από το Νέο Θέατρο σε σκηνοθεσία του Βασίλη Διαμαντόπουλου.

Στο έργο αυτό, που στηρίχτηκε στο ομώνυμο βιβλίο της Πηνελόπης Δέλτα, ο Χατζιδάκις συνεργάστηκε με τον θεατρικό συγγραφέα και σκηνοθέτη Ιάκωβο Καμπανέλλη.

Ιάκωβος Καμπανέλλης και Μάνος Χατζιδάκις

Στην παράσταση βέβαια τα τραγούδια ερμηνεύτηκαν από τον Θύμιο Μιχαλόπουλο, συνοδευόμενο, τότε, στην κιθάρα από τον Λάκη Παππά.

Τον Οκτώβριο του 1965, οι συνθέσεις των δύο αυτών σπουδαίων θεατρικών έργων κυκλοφόρησαν μαζί σε έναν δίσκο με ερμηνευτή τον Λάκη Παπά.

Έτσι έγιναν γνωστά στο ευρύ κοινό, αγαπήθηκαν πολύ και διασκευάστηκαν δεκάδες φορές.

Το εξώφυλλο του δίσκου επιμελήθηκε ο σπουδαίος ζωγράφος Γιάννης Μόραλης.

Τώρα νυφούλα μου χρυσή

Νανούρισμα

Ήταν καμάρι της αυγής

Στην ποταμιά σωπαίνει το κανόνι

Ο Έκτορας και η Ανδρομάχη

Χορός

Το 1961 ο σκηνοθέτης και ηθοποιός Δημήτρης Μυράτ ανέβασε το έργο-σταθμό στην ιστορία του σύγχρονου θεάτρου, το «Απόψε αυτοσχεδιάζουμε», του Ιταλού συγγραφέα Λουίτζι Πιραντέλο.

Πρωταγωνιστές εκτός από τον ίδιο ήταν η Βούλα Ζουμπουλάκη, ο Γιάννης Αργύρης, η Αφροδίτη Γρηγοριάδου, ο Βύρων Πάλλης, η Ζωή Φυτούση κι άλλοι.

Μάνος Χατζιδάκις και Δημήτρης Μυράτ

Ο Μάνος Χατζιδάκις συνέθεσε τη μουσική και τα τραγούδια της παράστασης, γράφοντας πανέμορφες μελωδίες που αγαπήθηκαν πολύ.

Πέρα από τη μουσική της παράστασης, έγραψε και τους στίχους των τραγουδιών που ακούστηκαν.

Τα τραγούδια ερμήνευσαν η Ζωή Φυτούση και η Βούλα Ζουμπουλάκη.

Η Ζωή Φυτούση τραγουδώντας το «Μαντολίνο» στην παράσταση

Το εξώφυλλο του δίσκου που κυκλοφόρησε σχεδίασε ο σπουδαίος ζωγράφος Δημήτρης Μυταράς.

Το μαντολίνο

Ο ταχυδρόμος πέθανε

Η πέτρα

Το καλοκαίρι του 1966 ο Μάνος Κατράκης ανέβασε το θεατρικό έργο «Ο Καπετάν Μιχάλης» βασισμένο στο ομώνυμο μυθιστόρημα του Νίκου Καζαντζάκη, με μεγάλο θίασο 24 ηθοποιών.

Τη θεατρική διασκευή έκαναν ο Γεράσιμος Σταύρου και ο Κώστας Κοτζιάς.
Η μουσική που χρησιμοποιήθηκε ήταν του Μάνου Χατζιδάκι.

Την ίδια χρονιά κυκλοφόρησαν σε δίσκο επτά τραγούδια και τέσσερα οργανικά θέματα.

Μάνος Κατράκης, Γιώργος Ρωμανός και Μάνος Χατζιδάκις

Τα τραγούδια βασίστηκαν σε στίχους που φτιάχτηκαν από αυτούσιες φράσεις του Νίκου Καζαντζάκη που περιέχονται στο βιβλίο του.

Ερμηνευτής των τραγουδιών στην παράσταση αλλά και στον δίσκο ήταν ο Γιώργος Ρωμανός.

Το έργο απογειώθηκε όταν ξαναηχογραφήθηκε το 1972, με ερμηνεύτρια αυτή τη φορά τη Φλέρυ Νταντωνάκη και με τον συνθέτη στο πιάνο.

Δεν ήταν νησί

Μουσική για την Εμινέ

Άκου όλα τα τραγούδια της ανάρτησης σε μια λίστα.

👂 Μάνος Χατζιδάκις - Θεατρικά (YouTube)

👂 Μάνος Χατζιδάκις - Θεατρικά (Spotify)

ΔΙΣΚΟΓΡΑΦΙΑ

1954 Έξι λαϊκές ζωγραφιές/Για μια μικρή, λευκή αχιβάδα
1959 Το καταραμένο φίδι
1959 Ο κύκλος με την κιμωλία
1959 Ερημιά
1959 Ο κύκλος του C.N.S
1959 Έξι λαϊκές ζωγραφιές
1960 Ραντεβού στην Κέρκυρα
1960 Το κλωτσοσκούφι
1960 Ποτέ την Κυριακή
1960 Όρνιθες
1961 Η κλέφτρα του Λονδίνου
1961 Ελλάς, η χώρα των ονείρων
1961 Για μια μικρή λευκή αχιβάδα
1961 Χαμένα όνειρα
1961 Η Αλίκη στο ναυτικό
1961 Απόψε αυτοσχεδιάζουμε
1962 Πασχαλιές μέσα από τη νεκρή γη
1962 Οδός Ονείρων
1962 Καίσαρ και Κλεοπάτρα
1963 Αμέρικα Αμέρικα
1964 Συνέβη στην Αθήνα
1964 Topkapi

1964 Δεκαπέντε εσπερινοί
1965 Ματωμένος Γάμος/Παραμύθι χωρίς όνομα
1965 Το χαμόγελο της Τζοκόντας
1966 Μυθολογία

1966 Καπετάν Μιχάλης
1967 Ilya Darling
1968 Blue
1970 Reflections
1971 Της γης το χρυσάφι